ปฏิบัติการ 4ม. ขอคืนพื้นที่เขาใหญ่

โครงการรณรงค์เพื่อการลดขยะและเลิกให้อาหารสัตว์ในอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่

ปฏิบัติการ 4ม. ขอคืนพื้นที่เขาใหญ่

หลักการและเหตุผล

เขาใหญ่ เป็นอุทยานแห่งชาติแห่งแรกของประเทศไทย ได้รับสมญานามว่าเป็นอุทยานมรดกของกลุ่มประเทศอาเซียน เป็นป่าผืนใหญ่ตั้งอยู่ในเทือกเขาพนมดงรัก ในส่วนหนึ่งของดงพญาไฟหรือดงพญาเย็นในอดีต ประกอบด้วยขุนเขาน้อยใหญ่สลับซับซ้อนหลายลูก เป็นแหล่งกำเนิดของต้นน้ำลำธารที่สำคัญหลายสาย เช่น แม่น้ำนครนายก และแม่น้ำมูล อุดมสมบูรณ์ไปด้วยพรรณไม้และสัตว์ป่านานาชนิด เช่น ช้างป่า กวางป่า เก้ง กระทิง เสือ ตลอดจนมีลักษณะทางธรรมชาติที่สวยงาม เขาใหญ่ มีเนื้อที่ 1,353,471.53 ไร่ หรือ 2,165.55 ตารางกิโลเมตรและที่สำคัญ เมื่อกลางเดือน กรกฎาคม พ.ศ.2548 ณ กรุงเดอแบน ประเทศแอฟริกาใต้ ที่ประชุมองค์กรยูเนสโก ได้ประกาศผนวกรวมอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ เป็น 1 ในผืนป่ามรดกโลก“ดงพญาเย็น-เขาใหญ่” ซึ่งนับเป็นแหล่งมรดกแห่งที่ 5 และเป็นมรดกทางธรรมชาติอันดับ 2 ของประเทศไทย

ด้วยความอุดมสมบูรณ์ด้านทรัพยากรธรรมชาติ สัตว์ป่า และพรรณพืช และเป็นอุทยานแห่งชาติที่มีแหล่งท่องเที่ยวที่สวยงามและมีชื่อเสียงระดับโลก นอกจากนั้นการเดินทางก็สะดวกสบายและอยู่ไม่ไกลจากกรุงเทพฯ อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่จึงได้รับความนิยมจากนักท่องเที่ยวเข้ามาเที่ยวชมเป็นจำนวนมาก จากสถิตินักท่องเที่ยวที่เข้ามาอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ ปี 2553 ประมาณ 7 แสนคน/ปี ทั้งนี้จากตัวเลขจำนวนของนักท่องเที่ยวดังกล่าว ได้ก่อผลกระทบต่อพื้นที่และระบบนิเวศของอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ กล่าวคือ ปัญหาขยะและของเสียที่เกิดจากกิจกรรมการท่องเที่ยว ภายในอุทยานฯ ซึ่งส่งผลกระทบต่อระบบนิเวศ สัตว์ป่า เป็นอย่างมาก รวมไปถึงปัญหา การให้อาหารสัตว์ป่า ที่เกิดจากความรู้เท่าไม่ถึงการณ์ของนักท่องเที่ยว หรือบางคนก็อาจจะนึกสนุก เพียงแค่อยากดูมันใกล้ๆ โดยไม่คำนึงถึงผลกระทบที่จะตามมา เช่น สัตว์ป่าเหล่านั้นอาจถูกรถชนตาย หรือสูญเสียสัญชาตญาณการหาอาหารกินเองของสัตว์ป่า และที่สำคัญที่สุดก็คือพฤติกรรมของสัตว์ป่าที่เปลี่ยนแปลงไป เช่น ความก้าวร้าวที่เพิ่มขึ้น จากที่ไม่เคยมายุ่งกับข้าวของของนักท่องเที่ยว แต่ลิงที่อาศัยอยู่บริเวณบ้านพักหรือจุดกางเต็นท์ต่างๆ เข้ามาขโมยของกิน และแย่งอาหารจากนักท่องเที่ยว เพิ่มมากขึ้นอย่างเห็นได้ชัด

ผลกระทบที่เกิดขึ้นเหล่านี้ คงไม่สามารถจัดการแก้ไขได้โดยภาครัฐเพียงลำพัง แต่ต้องประสานความร่วมมือจากทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง รวมทั้งภาคประชาชนที่อยู่โดยรอบ ในการร่วมไม้ร่วมมือแก้ไขปัญหา และสิ่งที่สำคัญที่สุดคือความรับผิดชอบของนักท่องเที่ยว ต่อขยะที่ตัวเองนำมาและต้องงดให้อาหารสัตว์อย่างจริงจัง ก่อนที่เขาใหญ่จะสูญเสียความเป็นธรรมชาติของสัตว์ป่าและสภาพแวดล้อม ทั้งนี้เพื่อให้อุทยานแห่งชาติแห่งนี้คงความอุดมสมบูรณ์สืบต่อไป

ปฏิบัติการ 4ม. ขอคืนพื้นที่เขาใหญ่

เป้าหมายโครงการ

เพื่อลดปริมาณขยะและการไม่มีการให้อาหารสัตว์ในอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่

วัตถุประสงค์ของโครงการ

1. เพื่อให้นักท่องเที่ยวรับผิดชอบกับขยะที่นำขึ้นมา ให้นำกลับลงไปจากเขาใหญ่ และรับรู้ถึงผลกระทบที่เกิดจากปัญหาขยะ
2. เพื่อให้นักท่องเที่ยวเลิกให้อาหารสัตว์ป่า และรับทราบถึงผลกระทบที่เกิดขึ้น
3. เพื่อให้นักท่องเที่ยวตระหนักถึงความรับผิดชอบของตนเอง ในการมีส่วนร่วมอนุรักษ์เขาใหญ่ซึ่งเป็นมรดกโลกที่คนไทยภาคภูมิใจ การรักษาความสะอาด และสิ่งแวดล้อมภายในอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่

กิจกรรม

1. รับสมัครเยาวชนเพื่อเป็นอาสาสมัครโครงการ

วิธีดำเนินการ

•  ประสานงานในโรงเรียนเครือข่ายเยาวชนรักษ์เขาใหญ่ในพื้นที่รอบอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่และที่อื่นๆ เพื่อเปิดรับอาสาสมัครโครงการ

2. ฝึกอบรมหลักสูตรการให้ความรู้กับนักท่องเที่ยว

วิธีดำเนินการ

• จัดค่ายเยาวชนเพื่อฝึกอบรมการให้ความรู้กับนักท่องเที่ยว และการทำป้ายประชาสัมพันธ์ต่างๆ
• จัดทำแผนงานในการรณรงค์ตลอดปี

3. จัดทำป้ายประชาสัมพันธ์ขนาดใหญ่บริเวณทางขึ้นอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ทั้งสองด้าน

4. จัดงานแถลงข่าว เพื่อให้สาธารณชนตระหนังถึงการนำขนะกลับเมือง และการงดให้อาหารสัตว์            ในเขตอุทยานฯ

5. จัดโปรแกรมการรณรงค์ 1 ครั้ง/ 1 เดือน ( รวม 11 ครั้ง )

วิธีดำเนินการ

• ดำเนินการรณรงค์ในอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ โดยการแบ่งพื้นที่ในการจัดการเดือนละ1ครั้ง
• ดำเนินการติดป้ายประชาสัมพันธ์ตามจุดสำคัญ บ้านพัก ภายใต้ข้อบังคับของอุทยานฯ
• จัดทำเสื้อทีมอาสาสมัคร
• จัดทำสื่อประชาสัมพันธ์ต่างๆ วิทยุ ทีวี หนังสือพิมพ์

6. จัดโปรแกรมการรณรงค์ใหญ่ประจำปี 1 ครั้ง / 1 ปี ( รวม 1 ครั้ง )

วิธีดำเนินการ

• จัดค่ายเยาวชนที่เป็นอาสาสมัครโครงการร่วมกับเยาวชนในภูมิภาคอื่น โดยมีการเชิญ สื่อมวลชนเข้าร่วมสังเกตการณ์ เพื่อให้เป็นประเด็นที่สาธารณะชนในวงกว้างร่วมรับรู้

งบประมาณ ขอสนับสนุนจาก กลุ่มรักษ์เขาใหญ่ และมูลนิธิโรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภูเบศร ทั้งนี้            ขอสนับสนุน

1. ที่พัก และค่าผ่านด่าน ให้กับเยาวชนต่อครั้งต่อเดือน
2. ที่พักและค่าผ่านด่าน ในการรณรงค์ใหญ่ 1 ครั้งต่อปี 400 คน

องค์กรรับผิดชอบ
อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่
กลุ่มรักษ์เขาใหญ่
สำนักงานการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย จังหวัดนครนายก

องค์กรสนับสนุน
กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่าและพันธุ์พืช
มูลนิธิพิทักษ์อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่
ศูนย์ฝึกอบรมการป่าไม้เขาใหญ่

ตัวชี้วัดความสำเร็จของโครงการ

1. ปริมาณขยะของอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ที่ลดลง อย่างน้อย ร้อยละ 30
2. การให้อาหารสัตว์ของนักท่องเที่ยวลดลงอย่างน้อย ร้อยละ 50
3. เกิดเครือข่ายอาสาสมัครจากเด็ก และเยาวชนในพื้นที่รอบป่าเขาใหญ่ ในการรณรงค์เพื่อการลดขยะ และเลิกให้อาหารสัตว์ในอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ อย่างต่อเนื่องอย่างน้อย 10 เครือข่าย