ตำรับยาแก้โรคกษัย ไตพิการ (บันทึกของแผ่นดิน ๑๑)

ตำรับยาแก้โรคกษัย ไตพิการ


…..สมัยก่อนคนไทยทุกภาคจะมีตำรับยาแก้โรคกษัยไตพิการอยู่คู่บ้าน ตำรับยากษัย ยาไต รวมถึงยาที่เกี่ยวข้อง มีอยู่มากมาย บางครั้งอยู่ในรูปของนิทาน หลายตำรับมีการแต่งไว้เป็นคำกลอน ในใบลานอีสานดั้งเดิมนั้นจะมีโรค ‘ฮาน’ ซึ่งมีอาการเช่นเดียวกับกษัยของชาวบ้าน
…..อย่างไรก็ตาม คงต้องเน้นย้ำว่า โรคไตของชาวบ้านกับโรคไตของหมอแผนปัจจุบันมีความหมายที่ต่างกัน โรคไตของชาวบ้านคือ การปวดหลัง ปวดเอว อ่อนเพลียไม่มีแรง ปัสสาวะไม่คล่อง อาการเหล่านี้เชื่อว่าเกิดจากไตไม่แข็งแรง ตำรับยาที่ใช้มีหลายระดับ ตั้งแต่พื้นฐานคือ การขับปัสสาวะ แก้ปวดเมื่อย เป็นยาระบายอ่อนๆ ไปจนถึงอาการที่รุนแรง ซึ่งจะต้องใช้การรักษาแผนปัจจุบันหรือแพทย์แผนไทยที่เชี่ยวชาญเรื่องกษัยโดยตรง ตำรับยาแก้โรคกษัยไตพิการที่คัดสรรมานี้เป็นตำรับยาพื้นฐานที่ชาวบ้านใช้กันทั่วไป


ตำรับยา
…..ยาแก้ไต เจ็บเมื่อยหลัง : ท่านให้เอาใบพยับเมฆดอกขาว ต้มรับประทานแทนน้ำ
…..ยาแก้กษัย แก้ขัดเบา แก้ปวดเมื่อยตามร่างกาย แก้นิ่ว ดีนักแล : รากหญ้าคา ให้มากๆ สับให้ละเอียด ใส่กระทะคั่วให้เหลือง ห่อผ้าขาวบางหรือกระดาษที่ต้มไม่เปื่อย ชงต่างน้ำชา กินทุกๆ วันต่างน้ำ
…..ยาแก้โรคไต : ท่านให้เอาเปลือกต้นงิ้วแดง นำมาสับให้เป็นชิ้นเล็กๆ คั่วไฟให้เหลือง ชงกับน้ำร้อน ใช้รับประทานต่างน้ำชา มีสรรพคุณแก้โรคไต ซึ่งมีอาการทำให้มือและเท้าอ่อนเพลีย ไม่มีกำลัง เป็นยาช่วยเพิ่มเลือดอย่างดีเยี่ยมนักแล
…..ยาแก้โรคไต ปัสสาวะเหลือง เข้มมีกลิ่นฉุน ใช้เป็นยาบำรุงกำลัง แก้ปวดหลัง ปวดเอว : รางแดง ใช้ส่วนใบ เถา นำมาต้มรับประทานต่างน้ำ กินเป็นประจำ
…..ยาแก้โรคกษัย : เถารางแดง โด่ไม่รู้ล้มอย่างละเท่าๆ กัน นำมาหั่นตากแดดให้แห้ง คั่วไฟให้เหลือง ใช้ชงกับน้ำร้อน ใช้รับประทานต่างน้ำชา มีสรรพคุณแก้โรคกษัย แก้อาการขัดเบา ได้ผลดีอย่างชะงัดนักแล
…..ยาไต ทำให้เยี่ยวใส (ตำรับพ่อประกาศ  ใจทัศน์) : รากเกียงปืน ๓ ราก รากข้าวสารเตี้ย (กำลังทรพี) ๑ กำมือ ต้มใส่น้ำกินจนจืด
…..ตำรับยาบำรุงไข่หลัง : รากนมวัว ยาหัว อ้อยดำ อย่างละ ๑ กำมือต่อ ๑ หม้อ ต้มกินครั้งละ ๑ แก้ว วันละ ๓ เวลา ให้เพิ่มมะตูมในสัดส่วนที่เท่ากันได้เมื่อไตทำงานน้อยลง
…..ยาแก้ไต แก้เป็นล่อย ไม่มีแรงทำงาน (ตำรับพ่อประกาศ  ใจทัศน์) : รากเดื่อหอม ๒ ราก รากเดื่อดิน (รากจะมีกลิ่นหอม) ๑ กำ ยาหัว ๑ หัวแม่โป้ง อ้อยดำ ๑ ท่อน ต้มใส่น้ำกิน
…..ยากระสายเส้น ทั้งสอง : เอาบอระเพ็ด ๑ แห้วหมู ๑ ขมิ้นชัน ๑ เจตมูลเพลิง ๑ ยาเหล่านี้เอาเสมอภาคตำละเอียด คลุกน้ำผึ้ง ทานดีนักแล
…..ยาแก้โรคไตพิการ : รากช้าพลู เถาสะค้าน ดีปลี ขิงแห้ง รากเจตมูลเพลิง บอระเพ็ด ลูกมะตูมอ่อน รากขัดมอญ ลูกผักชี หัวแห้วหมู ยาทั้งนี้เอาสิ่งละเท่าๆ กัน ต้มรับประทาน
…..ยาแก้ขัดเบา : แฝกหอม ๑ สมอทั้งสามอย่างละ ๑ ลูกผักชี ๑ จันทร์แดง ๑ จันทร์ขาว ๑ หัวยาข้าวเย็นหนัก ๖ บาท อ้อยแดง ๓ ปล้องทุบพอแตกๆ โคกกระสุน ๑ แห้วหมู ๑ รวมต้มทานแล
…..ยารักษาไต หัวใจ เบาหวาน ความดันสูง : ให้เอามะแว้งเครือทั้ง ๕ ลูกใต้ใบทั้ง ๕ หญ้าคาทั้ง ๕ หญ้าแพรกทั้ง ๕ บานไม่รู้โรยทั้ง ๕ เอาอย่างละ ๕ บาท หั่นเป็นชิ้นเล็กๆ ตากแดดให้แห้ง คั่วให้เหลืองผสมกันชงดื่มต่างน้ำชา
…..ยาแก้ฮานปวดหลัง ปวดแอว : ยาให้เอา ยาหัว ต้มกิน ยาหัวให้หนัก ๖ ฮ้อย (๖๐ บาท) กินครบสามเดือนจะไม่มีปวดหลัง ปวดแอว แล
…..ยาแก้ฮาน แก้เอ็น : แก่นจำปาขาว เครือตาปาโคก (กำแพงเจ็ดชั้น) ใบขี้เหล็กใหญ่ ใบขี้เหล็กน้อย เอายาทั้งสี่นี้ส่วนเท่ากัน ต้มกินเช้าเย็น แก้เส้นแก้เอ็น เยี่ยวใสดีแล
…..ยาแก้ฮานเอ็น : ให้เอา รากส้มป่อย อ้อยดำ ส่วนเท่ากัน ต้มกินดีแล
……….อีกชุมหนึ่ง (อีกตำรับหนึ่ง) : ยาให้เอา รากปีบปีแดง (เจตมูลเพลิงแดง) ต้มกินดีแล
……….อีกชุมหนึ่ง (อีกตำรับหนึ่ง) : ยาให้เอา รากเข็มขาว ต้มกินดีแล
……….อีกชุมหนึ่ง (อีกตำรับหนึ่ง) : ยาให้เอา หัวหมากนัด อ้อยดำ ส่วนเท่ากัน ต้มกินดีแล
……….อีกชุมหนึ่ง (อีกตำรับหนึ่ง) : ยาให้เอา เครือหันแดง อ้อยดำ ส่วนเท่ากัน ต้มกินดีแล
…..ยาแก้ฮานเลือด : ให้เอา เครือเขาแกบ (รางแดง) แก่นชาตี (คำไทย) แก่นเปือยเลือด ส่วนเท่ากัน ต้มกินดีแล ฃ
……….อีกชุมหนึ่ง (อีกตำรับหนึ่ง) : ยาให้เอา อ้อยดำ ๗ ข้อ เปลือกกะเดา (สะเดา) เวลาไปเอาเปลือกกะเดาให้กลั้นใจฟันเอาต้มเคี่ยว ๓ เอา ๑ กินแก้ฮานเลือดดีแล
…..แก้ฮานเลือดฮานลม : ให้เอา ดั่ง (ด่าง) ไม้ใต้ ยาหัว อ้อยดำ ดั่งเอาพอประมาณ ยาหัวและอ้อยดำเอาเท่ากัน ต้มกินดี แล
……….อีกชุมหนึ่ง (อีกตำรับหนึ่ง) : ยาให้เอา ผากดิน ยาหัว อ้อยดำ เอาสวนเท่ากัน ต้มกินแก้ฮานเลือด ฮานลม ดีแล
…..ยาแก้ฮาน : ยาให้เอา รากงัวเลีย รากอึ่งแดง ยาหัว อ้อยดำ เอายาทั้งสี่นี้ส่วนเท่ากัน ต้มกิน แก้เส้นแก้เอ็น แก้ฮานเยี่ยวเหลือง ดีนักแล
…..ยาแก้ฮาน : ยาให้เอา รากดอกสามปี ยาหัว อ้อยดำ ทั้งสามนี้เอาส่วนเท่ากัน สำหรับดอกสามปีนั้น ถ้าผู้ชายเป็นให้ผู้หญิงไปเอา ถ้าผู้หญิงเป็นให้ผู้ชายไปเอา ต้มกินดีนักแล
…..ยาแก้ฮาน : ยาให้เอา เครือเขาฮอ (บอระเพ็ด) รากมะนาว ว่านไฟ เปลือกตูม เปลือกแคน (ตะเคียน) หญ้าแห้วหมู บดผสมกัน ปั้นเป็นลูกกลอน เอาน้ำผึ้งเป็นน้ำ กินแก้ฮานดีแล
…..ยาแก้ฮานแก่ : ฮานที่ทำให้เยี่ยวขุ่นข้นสีเหลืองเข้ม เรียกฮานแก่ ยาให้เอา หัวดอกเกด รากหมากนัด เอาส่วนเสมอกัน ต้มกินแก้ฮานที่มีสีเหลืองน้ำล้างเลือด แต่ไม่ขัดลำกล้อง กินดีแล
…..ยาแก้ฮานเยี่ยวใส : ยาให้เอา รากดูกใส รากตาไก้ รากตีนตั่งเตี้ย รากตีนตั่งใหญ่ แก่นจาน รากสมัด รากขมิ้นเครือ รากพุดน้อย ทั้งหมดเอาส่วนเสมอกัน ต้มกินแก้เยี่ยวข้นให้ใส ดีแล
…..ยาแก้ฮาน : ยาให้เอา แก่นจำปาขาว แก่นมะเกลือผู้ แก่นตากบ แก่นหมาก แก่นพร้าว รากตาล ยาหัว เอาส่วนเท่ากัน ต้มกิน ดีแล
…..ยาแก้ฮาน : ยาให้เอา หญ้าแห้วหมู ไนหมากฝ้าย หัวหวายนั่ง หัวหวายนา หญ้าคมปาว หัวเป้ง ขมิ้นเครือ หัวหมากนัด รากเดือยหิน แก่นจำปาขาว แก่นมันปา แก่นข่าลิ้น เอาหนักเท่ากัน ต้มกินดีแล
…..ยาแก้ฮาน : ยาให้เอา ไนหมากฝ้าย หญ้าแห้วหมู แกนข้าวโพด ขมิ้นเครือ ทั้งหมดเอาส่วนเท่ากัน ต้มกินเช้าเย็น ดีแล
…..ยาแก้ฮาน : ยาให้เอา มะตูม ว่านไฟ เปลือกตูมกา เปลือกตาเสือ เปลือกจำปา สามสิบกลีบ หนักอย่างละ ๑ ฮ้อย (๑๐ บาท) ปีบปีแดง (เจตมูลเพลิงแดง) มะนาว หญ้าห้อมแก่ว (กะเม็ง) หนักอย่างละ ๕ บาท พริก ขิง กระเทียม อย่างละ ๗ ตำผสมกัน ปั้นเป็นลูกกลอน เอาน้ำผึ้งเป็นน้ำ กินดีนักแล
…..ยาแก้โรคไต : รากหญ้าคา ๕ บาท รากหญ้าชันกาด ๕ บาท รากลำเจียก ๕ บาท โคกกระสุน ๕ บาท เหง้าสับปะรด ๕ บาท กระแตไต่ไม้ ๕ บาท หญ้าไทร ๕ บาท รากไทรย้อย ๕ บาท ยอดสับปะรด ๕ บาท ยาทั้งนี้ต้ม ๓ เอา ๑ รับประทานวันละ ๒ ครั้ง หายแน่นอน
…..ยาแก้ปัสสาวะบ่อย : ลูกสมอทั้งสามอย่างละหนัก ๑ บาท โคกกระสุนหนัก ๑ บาท สะค้านหนัก ๒ สลึง ดีปลีหนัก ๑ บาท ชะพลูหนัก ๒ สลึง เมล็ดผักชีหนัก ๑ บาท หัวยาข้าวเย็นเหนือหนัก ๒ สลึง เจตมูลเพลิงหนัก ๑ บาท อ้อยแดง ๓ ท่อน แต่ละท่อนต้องมี ๑ ข้อ ลงหม้อต้มทานวันละสามเวลา ดีนัก
….. ยาแก้กษัยไตพิการ : ส่วนประกอบของยา ขี้เหล็กทั้ง ๕ ลูกสมอทั้ง ๓ เทียนทั้ง ๕ ขมิ้นอ้อย บอระเพ็ด ใบมะกา แห้วหมู แก่นแสมทั้ง ๒ โกฐน้ำเต้า สิ่งละ ๑ บาท เถาวัลย์เปรียง ๘ บาท ยาดำ ๒ บาท ฝักคูน ๓ ฝัก นำตัวยาทั้งหมดมาต้ม รับประทานวันละ ๓ เวลา ก่อนอาหาร ครั้งละ ๑ ถ้วย ตามด้วยน้ำชา
…..ยาแก้กษัย ไตพิการ : เถาวัลย์เปรียง หญ้าเกร็ดหอย เขยตาย ผักเป็ดแดง ขมิ้นเครือ แห้วหมู กำลังทรพี ใบมะกา 1 กำมือ เหมือนคน ขี้เหล็กทั้ง ๕ คนทา ชุมเห็ดทั้ง ๒ เปล้าน้อย เปล้าใหญ่ ต้นต่อใส เหล่านี้ หนักอย่างละ ๔ บาท ใส่หม้อต้มรับทาน เช้า – เย็น
…..ยาแก้กล่อนและกษัย : ท่านให้เอา บอระเพ็ด หญ้าไทร ใบสลอด ยาทั้ง 3 อย่างนี้เอาสิ่งละเท่าๆ กัน ตำเข้าด้วยกันให้ละเอียด ใส่น้ำลงไปคั้นเอาแต่น้ำ ให้ได้สัก ๑ ถ้วย
…..ยาแก้โรคกษัย : ท่านให้เอา มะพร้าวมาขูด ๑ ซีก แล้วเอาพริกไทย เท่ากับมะพร้าว แล้วเอาน้ำผึ้งมาครึ่งขวด รวมกันกวนในกระทะ พอเหนียวดีแล้ว ส่วนพริกไทยนั้นควรตำเสียก่อน แต่ไม่ถึงละเอียด แล้วปั้นเป็นลูกกลอนขนาดเท่าปลายนิ้วก้อย รับประทานทุกวัน ท่านจะมีกำลังแข็งแรงดี อายุท่านจะยืนนานดีมาก
…..ยาฝีในท้อง กษัย : ท่านให้เอา หัวข่า พริกไทย ใบมะกา ใบมะคำไก่ เถาวัลย์เปรียง ๕ อย่างนี้สิ่งละ ๕ ตำลึง ผักเสี้ยนผี ๑ กำมือ ฝักคูณ ๓ ฝัก ขมิ้นอ้อย ๗ แว่น บอระเพ็ด ๗ ท่อน แก่นลั่นทม ๕ ตำลึง รางแดง ยาทั้งนี้ ต้มรับประทาน เช้าเย็น
…..ยาแก้กษัยต่างๆ ลมต่างๆ อ้วนดีมากๆ : ชุมเห็ดทั้ง ๕ ประคำไก่ทั้ง ๕ ผักเป็ดแดงทั้ง ๕ แห้วหมู ๑ กระชาย ๑ ใบบัวบก ๑ บอระเพ็ด ๑ พริกไทยเท่ายาทั้งหลาย ตำผง กระสายน้ำผึ้ง น้ำร้อน ตามแต่จะใช้
…..ยาต้มแก้กษัยเหน็บชา : รากมะฝ่อ รากแฟบ แทงทวยนา กระทืบยอบ ยาเข้าเย็นทั้งสอง รวม ๖ อย่างหนักสิ่งละ ๑๐ บาท ต้มรับประทานให้ร้อน เจ็บ เหน็บชา
…..ยาต้มแก้กษัยเบาเป็นเลือด : ใบไผ่ป่า ผักเป็ดแดง หญ้าไทร ดอกบานไม่รู้โรยขาว สรรพยา ๔ สิ่ง เสมอกัน ต้มรับประทาน
…..ยาต้มแก้ลมกษัย : รากมะนาว รากมะกรูด รากลำเจียก โคกกะออม (ทั้งต้น) พญามือเหล็ก สรรพยา ๕ สิ่ง ต้มแก้ลมกษัย เส้นปัตคาด สันตคาต
…..ยากษัย แก้เมื่อยตามต้นคอ ตามสันหลัง : แห้วหมู ๓ บาท ผักเป็ดแดง ๓ บาท ชุดเห็ดเทศ ๓ บาท ใบมะคำไก่ ๓ บาท ใบมะกา ๒ บาท
…..ยาแก้กษัยเส้น : ยาให้เอา เปลือกเดื่อป่อง เปลือกลิ้นฟ้า (เพกา) ขมิ้นขึ้น ผักใส่น้ำ ก้านกะเดา (สะเดา) ต้มกินดีแล
…..ยากษัยเส้น : ยาให้เอา พริกไทย ผักหนอก (บัวบก) หญ้าแห้วหมู เครือเขาฮอ (บอระเพ็ด) น้ำผึ้ง ตำผสมกัน เอาน้ำผึ้งเป็นน้ำ ปั้นเป็นลูกกลอน กินแก้กษัยเส้นดีนักแล
…..ยาแก้กษัยเส้น : ยาให้เอา แก่นขี้เหล็ก แก่นกะเดา (สะเดา) แก่นจำปา เครือเขาฮอ (บอระเพ็ด) เปลือกลิ้นฟ้า (เพกา) ต้มกินดีแล
……….อีกชุมหนึ่ง (อีกตำรับหนึ่ง) : ยาให้เอา แก่นดูกใส (ขันทองพยาบาท) แก่นขี้เหล็กใหญ่ ยาหัว อ้อยดำ เอาส่วนเท่ากัน ต้มกินดีแล
…..ยาแก้กล่อน : เอาเถาวัลย์เปรียงแดง ๑ แก่นจำปี ๑ รากทรงบาดาล ๑ ข่า ๑ ใบมะกา ๑ รากผักเสี้ยนผี ๑ ยาข้าวเย็น ๑ ต้มกินแก้กล่อนทั้งปวง แก้ลมกษัยแล่นตามเส้นปัตคาด ฝีในท้อง และผายลมด้วย
…..ยาแก้กล่อน : เอาลูกในสะบ้า ๑ รากโคกกะออม ๑ รากหญ้าปากควาย ๑ ต้มด้วยน้ำ ๓ เอา ๑ กินแก้กล่อนร้อนท้องหายแล
…..ยาแก้กษัยเส้น : เอารากแจง ๑ เถารางแดง ๑ กระชาย ๑ ตะโกนาทั้งห้า ๑ หัวแห้วหมู ๑ ผลสมอไทย ๑ ประคำไก่ ๑ สะค้าน ๑ พริกไทย ๓ หยิบ มะตูมอ่อน ๑ ยานี้ต้มกิน ยานี้คู่กัน เอารากมะไฟ ๕ ตำลึง รากมะดัน ๕ ตำลึง ว่านน้ำ ๕ ตำลึง ต้มกินเอาเงินผูกคอหม้อ ๑ สลึง แล้วทำบุญแผ่กุศลไปให้ครูด้วยเถิด
…..ยาต้มแก้ลมกษัย : แสมสาร แสมทะเล ขี้เหล็กทั้ง ๕ ใบมะกา รากตองแตก แก่นขนุน แกแล บอระเพ็ด ขมิ้นอ้อย แห้วหมู รากช้าพลู ก้านสะเดา ๓๓ ก้าน ฝักคูน ๑ ฝัก โกฐน้ำเต้า ๑ บาท ยาดำ ๑ บาท เทียนทั้ง ๕ เถาวัลย์เปรียงเท่ายาทั้งหลาย รวม ๒๑ สิ่ง ต้มแก้เส้นตึง เส้นปัตคาด
…..ยากษัยหม้อใหญ่ : ใบมะกา ใบมะคำไก่ แสมทั้งสอง เถาคันทั้งสอง ขี้เหล็กทั้งห้า แก่นลั่นทม ฝาง แกแล เกลือ ดีเกลือ พระยามือเหล็ก เถาวัลย์เปรียง แก่นขนุน ยาทั้งนี้สิ่งละ ๑๐ บาท คำฝอย ๖ สตางค์ ยาดำ ๕ บาท ฝักราชพฤกษ์ ๑๐ ฝัก ต้มกลางแจ้ง ตากฝน แตกแดดไม่ต้องเอาเข้ามาในบ้าน
…..ยาแก้ไข้กษัยตาเหลือง : ยาให้เอา รากหญ้าขัด รากหญ้าปากควาย หญ้าแห้วหมู รากผักกูดง่อง แก่นพอก แก่นกระทาง แก่นเฮื้อนกวาง แก่นดูกใส (ขันทองพยาบาท) เครือลิ้นแฮด รากหวายนา ยาหัว อ้อยดำ ส่วนเท่ากันต้มกินดีแล

ปิดการแสดงความเห็น